De juiste droogzetstrategie voor uiergezondheid en welzijn

Zoals de droogstand het centrale rust- en herstelmoment is in de productiecyclus van een koe, zo is het droogzetten het centrale punt aan het begin van de droogstand. Het bewaken van de uiergezondheid is in die periode een belangrijk aandachtspunt. Uiergezondheidsproblemen zijn immers een van de drie hoofdredenen voor gedwongen afvoer.

Drie strategieën

Droogzetten bestaat uit twee hoofdonderdelen: het aanpassen van de voeding en het stoppen met melken. Ze horen onlosmakelijk bij elkaar: als je een koe wilt droogzetten moet je de voeding aanpassen. Zowel het droogzetten als het aanpassen van de voeding kunnen ineens of geleidelijk worden doorgevoerd. Minder vaak of niet meer melken is voor de melkklieren het signaal minder te gaan produceren. De productiedrang neemt af. Maar dat gaat met enige vertraging waardoor er tijdelijk meer druk op de uiers komt. Hoe dat verloopt, de hoeveelheid melkdruk, en de gevolgen voor de uiergezondheid, worden bepaald door de droogzetstrategie, de manier waarop het minder melken en het aanpassen van de voeding worden toegepast en op elkaar worden afgestemd. Hoe minder melk in het uier bij het definitief stoppen met melken hoe gunstiger dat is; immers, de melk zal moeten worden afgebroken. Naar aanleiding van een publicatie van de Universiteit van Florida, geven we hier de voor- en nadelen en enkele tips voor de beste strategie.

In een keer droogzetten

Bij een productie van minder dan 15 kg per dag is ineens droogzetten acceptabel. De extra druk op de uier blijft beperkt, hoewel het voor de koe soms wat ongemak kan opleveren, zeker bij het liggen. Bij hogere producties neemt de uierdruk toe en is ineens droogzetten riskanter.

Voordelen van in een keer droogzetten:

  • Geen productieverlies in een periode van afbouw zoals bij geleidelijk droogzetten;
  • Minder werk bij droogzetten.

Nadelen van in een keer droogzetten:

  • (Sterk) verhoogde uierdruk;
  • Bij een verhoogde uierdruk wordt het tepelkanaal korter;
  • De afdichting door de keratineprop is door de verhoogde druk niet optimaal;
  • De kans op melk uitliggen is relatief groot;
  • De kans op het binnendringen van mastitiskiemen is relatief groot;
  • Voor elke 5 kg boven de 12,5 kg melk bij droogzetten neemt de kans op mastitis met ruim 70% toe blijkt uit onderzoek;
  • Koeien gaan beduidend minder liggen, een teken van gebrek aan comfort;
  • Minder liggen door de verhoogde uierdruk vermindert het herkauwen en verhoogt de kans op pensverzuring en kreupelheid;
  • In een keer droogzetten bij een productie van 25 tot 30 kg kan resulteren in beduidend minder liggen in de eerste drie dagen na droogzetten. Dat kan weer leiden tot klauwproblemen, minder aan het voerhek, minder herkauwen en minder speekselvorming en daardoor pensverzuring.

Geleidelijk droogzetten door minder vaak te melken

Geleidelijk droogzetten is geen onderdeel van de droogstand zelf maar de aanloop naar het moment dat de melkklieren geen melk meer produceren. De droogstand begint pas echt als de melkproductie is gestopt. Onder normale omstandigheden kan voor de feitelijke droogstand 42 tot 49 dagen worden aanhouden. Met name bij een productie van 15 kg of meer aan te bevelen. Bij minder vaak melken (van 2 naar 1 of van 3 naar 1) daalt de productie met gemiddeld zo’n 20% per dag. Veel AMS/melkrobot gebruikers doen dit al op een vrij natuurlijke manier; er wordt gestopt met brok geven in de AMS en vervolgens komt de koe minder vaak. Op deze manier loopt het melkinterval geleidelijk op terwijl de productie daalt.

Voordelen van geleidelijk droogzetten door minder vaak melken:

  • De melkproductie op het moment van definitief droogzetten is laag;
  • De uierdruk is minder hoog;
  • Koeien lekken minder melk uit;
  • Uit onderzoek blijkt dat de productie na kalven iets hoger kan zijn;
  • Het aantal mastitisgevallen neemt af.

Nadelen van geleidelijk droogzetten door minder vaak melken:

  • De keratineprop kan zich minder goed vormen en hechten omdat het steeds wordt verstoord door het melken;
  • Het is bij een gangbaar melksysteem iets meer werk dan bij ineens droogzetten;
  • In de laatste 1 á 2 weken van de lactatie is de productie lager. Bij een afname van 25 kg naar 15 kg in 10 dagen is dat 5 kg per dag gemiddeld, totaal 50 kg melk. Dat nadeel valt weg tegen de voordelen;
  • De koeien gaan de eerste dagen wat minder liggen wat leidt minder comfort en meer kans op kreupelheid door langer staan. Kreupele koeien gaan minder naar het voerhek en vreten vaak vooral krachtvoer in de melkstal of AMS wat pensverzuring kan veroorzaken.

De voeding aanpassen

Ineens of geleidelijk droogzetten is een “dwingend” proces waarbij geforceerd wordt dat de melkklieren minder gaan produceren en de koe uiteindelijk drooggezet kan worden. Het afbouwen van de voeding is een “sturend” proces waarbij de koe zelf fysiologisch de melkproductie aanpast aan de energievoorziening. Het doel is om minder melkdrijvende glucose naar het uierweefsel te sturen. Dat kan op verschillende manieren:

  • Afbouwen van de krachtvoergift in een periode van 14 dagen;
  • Verminderen van de droge stof opname. 50% minder opname vermindert de productie met 25%;
  • Verlagen van het energieniveau van het voer (bijvoorbeeld door droogstandsrantsoen te voeren).

Voordelen van de voeding aanpassen

  • Bij het op de juiste manier aanpassen van de voeding liggen de koeien veel minder melk uit, tot wel 50%;
  • De kans op mastitis is aanzienlijk kleiner;
  • De veel lagere uierdruk geeft minder ongemak bij het liggen en uiteindelijk minder kans op gezondheidsproblemen.

Nadelen van de voeding aanpassen:

  • Te sterk “sturen” door te snel verlagen van de DS-opname of de energieopname kan metabole stress veroorzaken, doe dus rustig aan;
  • Te sterk verminderen van de energievoorziening kan gevolgen hebben voor het geboortegewicht van het kalf;
  • Te sterk verminderen kan ook leiden tot een negatieve energiebalans en minder weerstand;
  • Bij een te rijk basisrantsoen is het nodig om een aparte groep te maken en kost het meer werk (afhankelijk van de mogelijkheden in de huisvesting).

Aandachtspunten en tips voor de droogzetstrategie

  • Begin 2 weken voor de droogzetdatum met het afbouwen van het krachtvoer (naar 0 kg);
  • Kijk naar de mogelijkheid voor afbouwen van het aantal melkingen en tegelijkertijd overschakelen op een droogstandsrantsoen. Combineer de beide strategieën;
  • Met een sealer kun je tijdelijke bescherming bieden maar de keratineprop moet die functie overnemen;
  • Zorg daarom voor een goede mineralenvoorziening omdat ook de keratineproductie daarvan afhankelijk is;
  • Voor de gezondheid en de levensduur van de koeien is een droogzetstrategie met een (geleidelijk) aangepaste voeding sterk aan te bevelen;
  • Van de voedingsstrategieën is het verlagen van het energieniveau de meest verantwoorde manier omdat een goede opname, pensvulling en penswerking in de droogstand erg belangrijk zijn en gezondheidsproblemen kunnen voorkomen;
  • Bedenk dat het kiezen voor een van deze strategieën of een combinatie ervan ook afhankelijk is van het bedrijfssysteem en de mogelijkheden in de huisvesting. Als de keuze er is dan is de combinatie van afbouwen met de voeding en geleidelijk minder melken een mooie combinatie;
  • Het droogzetschema kan er dan als volgt uitzien bij regulier melken:
    • Op dag 0 over op droogstandsrantsoen/onbeperkt hooi en 2 keer melken;
    • Op dag 1 ‘s ochtends niet melken en ’s avonds wel;
    • Op dag 2: ’s ochtends en ’s avonds niet melken;
    • Op dag 3: ’s ochtends melken en dan droogzetten.
  • Gebruik specifiek voor koeien met veel liters aan het einde van de lactatie eventueel een bolus met aniotische zouten.

In het buitenland worden ook wel prolactine-remmers gebruikt om de melkproductie te verminderen. In Europa was er ook een middel geregistreerd maar dat is momenteel verboden vanwege ernstige bijwerkingen.

Bronnen

  • Pattamanont, P., M. Marcondes and A. de Vries, 2020. Advantages of Various Dry-off Methods for Dairy Cows. AN 360 Dep. Ann. Sc. UF/IFAS extension. US.
  • Dairy 2014, Milk Quality Milking Procedures, and Mastitis in the United States, 2014. USDA-APHIS-VS-CEAH-NAHMS. Fort Collins, CO. #704.0916.
  • Cattaneo L., er al., 2023. Graduate Student Literature Review: The challenge of drying-off high-yielding dairy cows
  • Bertulat, S, C.F. Fischer-ten Hagen and Heuwieser, W., 2015. A survey of drying-off practices on commercial dairy farms in northern Germany and a comparison to science-based recommendations
  • Weber, J. et al., 2021. Effects of Selective Dry Cow Treatment on Intramammary Infection Risk after Calving, Cure Risk during the Dry Period, and Antibiotic Use at Drying-Off: A Systematic Review and Meta-Analysis of Current Literature (2000–2021)